De kloof overbruggen

Streekontwikkeling Anders in de IJsselvallei wil de kloof overbruggen tussen main stream  boeren, agro-ecologische boeren en burgers. Gastblog door Gert Jan Jansen

Er gebeurt ongelooflijk veel op het raakvlak van landbouw en ecologie! Alles en iedereen is in beweging. Zeker, er zit een boel greenwashing tussen, met name bij de agro industriëlen, de LTO  en momenteel ook het Ministerie van LNV met hun ongebreidelde geloof  in ‘groene’ technologie. Maar tegelijkertijd zijn mensen overal bezig met het invullen van alternatieve scenario’s, van voedselbossen en eco landgoederen tot groepen boeren die oprecht proberen hun uitstoot te verminderen en hun land ecologisch te versterken. Agro-ecologisch boeren heet dat tegenwoordig.  Helaas is de laatste categorie veelal opgebouwd uit niet traditionele boeren en nieuwe instromers in de landbouw. Er is een grote kloof tussen ‘de’ landbouw en deze vernieuwers. Maar weinig main stream boeren kiezen voor de weg van de agro-ecologie.

Kleinere bedrijven doen het beter

Op zich best wel verbazingwekkend omdat in heel Europa blijkt dat juist de kleinschalige en extensievere bedrijven betere resultaten hebben en de verdiensten voor de boerengezinnen vaak beter zijn dan die van de grote moderne bedrijven. (internationaal onderzoek van Jan Douwe van der Ploeg c.s., T Marsden 2019 The economic potential of agroecology postprint.pdf (cardiff.ac.uk). Ze hebben lagere kosten voor input en kapitaal maar kennen hogere arbeidskosten. Bovendien ziet het bedrijf er niet ‘gelikt’ uit zoals ons tientallen jaren is bijgebracht als wat  ‘modern’ is. Kortom je  moet je bedrijf anders inrichten én accepteren dat het er anders uitziet als van de alom geprezen moderne boeren. De laatste is een niet te onderschatten mentale hobbel, de eerste ook een kwestie van persoonlijkheid en kennis.

Boeren willen best wel veranderen

Keer op keer blijkt dat de meerderheid van de boeren best wel wil veranderen maar niet weet hoe. De bank heeft ze in een wurggreep en anders wel de toeleveranciers en afnemers. Je kunt je niet zo maar losmaken van je bank. En bovendien, aan wie kun je je producten dan wel verkopen? En wélke producten? Simpelweg overstappen op eko valt niet mee en bovendien is er vaak een wachtlijst voor nieuwe toetreders, de ekomarkt is beperkt. In ons project Streekontwikkeling IJsselvallei Anders proberen we het contact te leggen tussen main stream  boeren, agro-ecologische boeren en burgers om samen na te denken over een duurzame toekomst.

Dialoog over duurzame toekomst

Die toekomst is méér dan landbouw of boeren, maar ook ecologie, biodiversiteit,  landschap, recreatie, zingeving, economie, voedselvoorziening, etc. Elke partij in het gesprek heeft zijn of haar eigen wensen en mogelijkheden. Die wensen en mogelijkheden gaan we met elkaar verkennen. Misschien dat boerenkinderen die nu nog het bedrijf willen verlaten daardoor wél weer perspectief zien, gesteund door hun buurt, dorp of burgerorganisaties. Misschien minder of helemaal geen koeien meer maar juist oude en nieuwe voedselgewassen, gezamenlijke verwerking, lokale afzet en een anders ingericht landschap. En wat zou het mooi zijn als de grondprijzen lager zouden liggen zodat starters makkelijker op weg kunnen komen. Wie weet is nationalisatie van de grond toch een goed idee? Of het verbieden van winst op grondverkopen?  Vergezichten die je niet zomaar kunt invullen, hoe makkelijk het ook lijkt om het te bedenken. De discussie zal moeten gaan over het hoe, waar te beginnen? In dat gesprek kunnen al bestaande agro-ecologische bedrijven van dienst zijn die op hun beurt kunnen leren van de logica van bestaande traditionele bedrijven. Burgers kunnen aanhaken met wensen en ze wellicht zelf ook uitvoeren in ruil voor (ook financiële) steun.

Streekontwikkeling Anders in de IJsselvallei

Dit gesprek gaan we met elkaar voeren in de IJsselvallei in januari 2025.
Volg het project via: deijsselanders.nl 

Gert Jan Jansen